بررسی عناصر بصری بسته بندی مواد غذایی ژاپن (2010-2000)

این پژوهش، با هدف مطالعه و معرفی چگونگی کیفیت و ساختار طراحی گرافیک آثار بسته بندی ژاپن، به عنوان هنری که با وجود تأثیرات فراوان از آموزه های مدرنیستی غرب، اصالت خود را حفظ کرده و به عنوان پدیده ای مستقل مورد توجه بسیار جهانیان قرار گرفته، با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی عناصر بصری بسته بندیهای مواد غذایی ژاپن در دهه ی اخیر پرداخته است و جمع آوری اطلاعات در این پژوهش، به شیوه ی کتابخانه ای بوده و نخست کتابها و مقالات مرتبط مورد مطالعه واقع شده و سپس عناصر تصویری310بسته بندی توسط ابزار پرسش نامه مورد آزمون کمّی قرار گرفته و نتایج حاصله که به صورت 25 نمودار نمایش داده شده، به بحث کشیده شده اند. نتایج حاصله از این بررسی، حاکی از آن است که، شیوه های بازنمایی و اصالت بخشی در طراحی گرافیک بسته بندیهای ژاپن بسیار متنوع است. طراح ژاپنی، برای اصالت بخشی به بسته ها، از حضور عناصر ویژه هنرهای تصویری ژاپن، در یک سوم بسته ها بهره گرفته است. به علاوه، این حالت، توسط ویژگیهای بصری حروف لوگو و نوشتار و نیز شیوه خاص و زیرکانه طراحان ژاپنی در ارائه ی ساختار ترکیب بندی و بازنمایی طرح و تصویر، در ایجاد هویت ملی آنها حفظ شده است. در حقیقت آنچه بیش از همه به بسته بندیهای ژاپنی هویت بومی می بخشد، حروف و الفبای نوشتار ژاپنی است که در امر اصالت بخشی، نقش به سزایی را ایفا می کند. فضای کلی طرح بسته ها غالباً دارای پرسپکتیو بوده است، ترکیب بندی با عناصر زیاد و متراکم و تنوع رنگی بسیار، با روحیه بصری غیرهندسی و تعادل نامتقارن و پویا، بیشترین کاربرد را داشته و ساختار طراحی گرافیک اکثر آثار، فاقد نظام بصری به کار رفته به عنوان زیرساخت طراحی می باشند. در واقع، طراح ژاپنی در طراحی آنها بسیار آزادانه و خود انگیخته رفتار کرده و شاید این توانایی و عملکرد، از نایل آمدن او به مرحله ی بلاقصدی و ترک نفس است که با آموزشهای سخت و جدی مراقبه در اندیشه ذن بودیسم حاصل می گردد؛ مرحله ای که هنرمند در آن با اثری که در دست دارد ارتباط معنوی متقابلی برقرار می کند و به هیچ وجه در پی آن بر نمی آید که خواست و طرح از پیش تعیین شده ی خود را به آن تحمیل کند. از ویژگیهای منحصر به فرد طراحی گرافیک بسته بندیهای ژاپن، همزیستی عناصر طراحی سنتی و مدرن در آنها می باشد که به شاخصه بسیاری از آثار بسته بندی این کشور تبدیل شده است و احتمالاً هیچ کشور دیگری که در آنجا موجودیت هر دو عنصر که در چنین مقیاس بزرگی یافت شوند، چنان که در ژاپن است، وجود ندارد. همین تناقض محتوم، نشاط و پویایی موجود در ساختار ترکیب بندی عناصر بسته بندی این سرزمین را فراهم ساخته است. ژاپنیها در بومی کردن آنچه از دیگران به عاریت گرفته اند چنان موفق عمل کرده اند که همواره حاصل کار کاملاً ژاپنی به نظر رسیده است و بسته بندیهای ژاپنی هم از این قاعده مستثنی نیستند.